Informacje o publikacji
Świadomość narodowa Litwinów i Polaków opiera się na walkach wolnościowych, najczęściej kojarzonych z powstaniami. Idea powstania, duch powstania, bohaterowie powstania i miejsca, w których walczyli, to dla Litwinów i Polaków rzeczy najświętsze, których pamięć raz po raz zrywała nasze narody do ponownego powstania w obronie wolności i niepodległości. Przez długi czas dominował pogląd, że walka o wolność rozpoczęła się od powstania Tadasa Kościuszki, bez przypisywania jej wcześniejszym wysiłkom konfederackim. Dlatego też wydarzenia konfederacji barskiej z lat 1768-1772 przez długi czas postrzegane były jako odrębna część poprzedniej epoki. W ostatnich dekadach historycy dochodzą jednak coraz częściej do wniosku, że geneza insurekcji Tadasa Kościuszki i późniejszych powstań XIX wieku tkwi w walkach konfederatów barskich. Być może, zagłębiając się w wydarzenia tamtych czasów, odkryjemy wreszcie związek z epoką, która zwłaszcza Litwinom wydaje się odległa, niezrozumiała i niejasna.
Transformacja od baroku do klasycyzmu, od monarchii absolutnych do pierwszych monarchii konstytucyjnych, a nawet republik, nie pozostawiła śladu w naszej narodowej pamięci lub została przyćmiona przez symbole późniejszych czasów. Walki Konfederatów Barskich z jednej strony opierały się jeszcze na wartościach starej epoki, kiedy interes rodziny był ważniejszy od interesu państwa, ale z drugiej strony przypominały już prawdziwe powstanie: przeciwko nielegalnie wybranemu rządowi, przeciwko wrogowi zewnętrznemu, w imię wolności i niepodległości. Można powiedzieć, że Konfederacja Barska była także przemyśleniem ustroju państwa, filozoficznym poszukiwaniem nowej drogi. W ciągu czterech lat przedstawiciele Konfederacji mieli wiele kontaktów z ideologami innych ugrupowań politycznych w innych krajach, a szczególne znaczenie miał tu wpływ Francji, jej myślicieli i teoretyków wojny. Idee, które przywieźli, wykiełkowały w społeczeństwie, które wydało bohaterów przyszłych powstań. Wprawdzie konfederacja barska podzielona była sporami o stanowiska i wpływy, nie przyniosła wymiernych korzyści ani Litwinom, ani Polakom, ale płomienna walka konfederatów o wolność godna jest nieprzemijającej chwały. Opowiemy o tym w tej książce
Valdas Rakutis
Valdas Rakutis