Konfederacja barska - Baro Konfederacija

Główny Konfederacja barska

Konfederacja barska

29 lutego 1768 r. szlachta Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego zawiązała konfederację - sojusz zbrojny - w mieście Bar na Podolu.

Cel

Celem jest walka z wpływami rosyjskimi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów (RON), jej wicekrólem Stanisławem Augustem Poniatowskim i zrównaniem praw nie-Rosjan z prawami katolików; obrona suwerenności państwa i konsolidacja państwa federacyjnego poprzez reformy. Głównym ośrodkiem ruchu była Polska.

Konfederacja barska - związek katolickiej szlachty Litwy i Polski, zawarty 29 lutego 1768 r. Konfederacja litewska w Barze (obwód winnicki). Walki wybuchły w kwietniu 1768 r. i objęły niemal cały kraj.

Uważana jest za pierwszą próbę wyzwolenia Polski i Litwy spod ucisku Imperium Rosyjskiego. Konfederacja Barska inspirowała pisarzy i poetów romantycznych, takich jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki czy Zygmunt Krasiński. Konfederaci byli dla nich męczennikami za wiarę, wolność i ojczyznę.

Czytaj więcej

Menedżerowie

Przywódcami konfederacji byli szlachcice Michał Hieronim Krasiński, Kazimierz Pułaski, Wacław Rzewuski i Joachim Potocki. Krasiński stanął na czele powstania, a Pułaski dowodził siłami zbrojnymi. Przywódcą religijnym konfederatów był ksiądz karmelita Marek Jandołowicz, a ideologami politycznymi Franciszek Czacki i Michał Wielhorski.

Niektórzy mieszczanie i chłopi dołączyli do Konfederacji. Najbardziej aktywni na Litwie byli Simonas Kosakovskis, Dominykas Medekša, pod-cesarz powiatu kowieńskiego i jego syn Teodoras Medekša, a także sierżant-major Steponas Šveikauskas i hetman wielki litewski Mykolas Kazimieras Oginskis, który dołączył do konfederatów w 1771 roku. Najbardziej udane bitwy stoczono w okręgach Jonava i Ukmergė. Być może dlatego, że w tych regionach znajdowały się gospodarstwa Kosakowskich, gdzie buntownicy mogli znaleźć schronienie, żywność, paszę dla koni i wsparcie moralne.

Czytaj więcej

Szymon Kossakowski
(1741–1794)

Szymon Marcin Kossakowski (Szymon Marcin Kossakowski, 1741-1794). Urodził się w samym środku panowania Augusta II, kiedy życie polityczne w Rzeczypospolitej Obojga Narodów znajdowało się w martwym punkcie, prawie bez wyborów parlamentarnych, bez wojen i bez innych namacalnych zmian. Nie jest to dobry czas dla ludzi, którzy są po prostu stworzeni do wędrówek i przygód. Ale młodzi ludzie z ambicjami wyrobienia sobie nazwiska, zrobienia kariery, wciąż szukali sposobów na działanie.

Dla Szymona Kossakowskiego taka okazja nadarzyła się w latach 1761-1763, gdy po śmierci Kettlerów saski książę Karol Wettyn próbował osadzić się na tronie Księstwa Kurlandii. Choć kampania zakończyła się niepowodzeniem, wywołała głośny szum, a Kossakowski poczuł, że opinia publiczna jest skłonna wspierać, szanować i podziwiać młodych, odważnych mężczyzn walczących za ojczyznę.

Czytaj więcej

Adam Stanisław Krasiński
(1714–1800)

Jednym z najbardziej wpływowych przywódców konfederacji barskiej był bez wątpienia Adam Stanisław Krasiński (1714-1800). Pochodzący z rodu Ślepowronów herbu Naktikow, najbardziej znany jest jako biskup kamieniecki, choć niewątpliwie miał w swoim życiu także inne obowiązki.

Urodził się podczas trwającej (ale już nie aktywnej) fazy wojny północnej, jego czas na tej ziemi zbiegł się z końcem panowania Augusta II, panowaniem Augusta III i panowaniem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Krasiński jest jedną z najbardziej charakterystycznych postaci XVIII-wiecznego Królestwa Polskiego.

Czytaj więcej

Bitwy

W lipcu 1768 r. pierwsze zbrojne bandy szlachty, dowodzone przez Szymona Kosakowskiego, zebrały się w Vilkmergė (obecnie Ukmergė) w powiecie jonawskim. 10 października 1768 r. pod Nieświeżem, na terenie dzisiejszej Zachodniej Białorusi, armia dowodzona przez marszałka Konfederacji Litewskiej, generała Karolisa Stanisława Radziwiłła, nie stawiła oporu wojskom rosyjskim. 29 października 1768 r. 17 października 1716 r. wojska Konfederacji Litewskiej poniosły druzgocącą klęskę pod Wiszaką Rudą, gdzie zginął Teodoras, syn żmudzkiego ziemianina D. Medekszy, a w jego dworze zbudowano kaplicę ku jego czci. W Polsce 5 kwietnia 1769 r. na polach między Rogą a Jończykiem doszło do bitwy między konfederatami pod wodzą Kazimierza Pułaskiego a Moskalami. 10 września 1770 - 18 sierpnia 1772 Konfederacki oddział Pułaskiego pod Baro bronił klasztoru Paulinów w Częstochowie. Wielokrotnie odpierali oddziały silniejszej armii rosyjskiej i stali się symbolem czynnego oporu wobec Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Żołnierze szczególnie upodobali sobie wizerunek Matki Boskiej i często umieszczali go na swoich szarfach i sztandarach.

Na Litwie, 21 czerwca 1771 r., pod Svėdasai, Rosjanie zostali mądrze zaskoczeni przez oddziały rebeliantów dowodzone przez S. Kosakowskiego, a bitwa została wygrana w miażdżącym zwycięstwie. 23 maja 1771 r., w bitwie pod Lanckoroną, kawaleria Baru poniosła miażdżącą porażkę z armią pułkownika Suworowa. W dniu 12 września 1771 r. rosyjski pułkownik Suworow zaatakował i złapał oddziały litewskie dowodzone przez hetmana Michała Kazimierza Ogińskiego zupełnie nieprzygotowane w Stołowiczach, co miało negatywny wpływ na dalszy przebieg oporu. 3 listopada 1771 r. w Warszawie dokonano zamachu na życie Stanisława Augusta Poniatowskiego i próbowano go porwać, ale doszedł on do porozumienia z porywaczem, J. Kuźmą.

18 sierpnia 1772 r., dwa tygodnie po podziale ATR, Częstochowa, symboliczna twierdza konfederatów, poddała się Rosjanom. Ostatni bastion konfederatów, klasztor karmelitów w Zagórzu, padł 28 listopada 1772 r., kiedy Rosjanie otworzyli do niego ogień, kładąc kres oporowi konfederatów.

Czytaj więcej

Znaczenie historyczne

Klęski Konfederacji Barskiej były jednym z pretekstów dla Rosji, Prus i Austrii do podziału ATR. Konfederacja Barska została rozwiązana po podziale ATR I. Koniec Konfederacji był końcem jednego etapu dojrzewania społeczeństwa i początkiem kolejnego, czasu transformacji. Konfederacja barska była jednym z przełomowych momentów w dziejach świadomości narodowej, a jej charakterystyczne cechy łatwo odnaleźć we wszystkich późniejszych powstaniach polskich i litewskich. Doprowadziła również do żądania reform w społeczeństwie, które zostało zrealizowane podczas Sejmu Czteroletniego.